خط امام : زمستان است؛ اما دیگر از برف سنگینی که تا دو سال پیش روی شانه‌های احزاب نشسته بود، خبر نیست. تشکل‌های سیاسی، یکی یکی از رخوتی که از سال 84 شروع شد و هشت سال طول کشید، بیرون آمده‌اند و با برگزاری کنگره‌ها، نشست‌های تخصصی و فعال کردن کمیته‌های استانی، به پیشواز سال انتخابات می‌روند. با احتساب امروز، 362 روز به زمان برگزاری انتخابات مجلس دهم مانده است؛ انتخاباتی که قرار است تکلیف قریب 300 کرسی سبز رنگ مجلس را برای چهار سال روشن کند.
این در حالی است که سال گذشته همین موقع؛ اغلب احزاب و تشکل‌های سیاسی امیدواری چندانی به گشایش فضای سیاسی نداشتند و اگرچه نمی‌توان ادعا کرد با «بدبینی» به وعده‌های دولت می‌نگریستند، اما نمی‌توان منکر «دیرباوری»‌ای بود که از سوی دبیران کل احزاب یا نمایندگان آنها نسبت به خروج از فضای بسته پیشین، ابراز می‌شد اما با گذشت 18 ماه از استقرار دولت، نه تنها مخالف، موافق و منتقد به گشایش فضای سیاسی اذعان دارند، بلکه مروری بر افزایش چشمگیر تحرک احزاب سیاسی نشان می‌دهد دولت آن گونه که از سوی برخی مخالفانش متهم می‌شود، از «سیاست داخلی» غافل نیست. نمونه روشنش هم برگزاری قریب 10 کنگره و گردهمایی سراسری است که طی دو ماه گذشته و از سوی طیف‌های مختلف سیاسی سامان داده شد.
در این ایام؛ اصلاح‌طلبان و اصولگرایان در پایتخت همایش سراسری برپا کردند؛ دو جریان اصلی کشور همچنین فعالیت‌های استانی خود را از طریق فعال کردن دفاتر احزاب در شهرستان‌ها و نشست با نخبگان بومی افزایش دادند و در نهایت هم حزب نوخیز «ندای ایرانیان»، هم حزب میانه‌روی «اعتدال و توسعه» و هم حزب اصولگرای «ایثارگران» کنگره سالانه برگزار کردند.
کنگره‌هایی که در فاصله سال‌های 84 تا 91 هر روز، کم فروغ‌تر می‌شد. اگر از کنگره چند حزب اصولگرا نظیر «مؤتلفه اسلامی» و «جامعه اسلامی مهندسین» در آن سال‌ها بگذریم، چراغ خاموش این همایش‌ها که قرار بود «سالانه» باشد؛ از انجمادی حکایت می‌کرد که تحرک احزاب را به حداقل رسانده بود؛ به گونه‌ای که شماری از این تشکل‌ها، بویژه احزاب اصلاح‌طلب تنها حیات «اسمی» داشتند. سیاست ناهمراهانه دولت‌های نهم و دهم در قبال احزاب، سخنان رئیس دولتی که «حزبی» بودن را نه نقطه قوت، بلکه نقطه ضعف تلقی می‌کرد، همچنین پیامد رویدادهای سال 88؛ تشکل‌های سیاسی را چنان در تنگنا قرار داده بود که احزاب بعد از انتخاب حسن روحانی و وعده‌های او، امید چندانی به بهبود اوضاع نداشتند.
گواه روشن این ادعا نخستین گردهمایی دبیران کل احزاب با وزیر کشور دولت یازدهم بود که اگرچه از سوی تشکل‌های سیاسی مورد استقبال واقع شد اما باور جدی به ثمربخشی آن نداشتند، با تداوم این نشست‌ها، تدوین پیش‌نویس لایحه احزاب، جلسات مستمر و پیگیرانه برای تعیین تکلیف «خانه احزاب»، مراسم افطاری جداگانه رئیس جمهوری با اصلاح‌طلبان و اصولگرایان رفته رفته امید را به احزاب برگرداند.
این در حالی بود که هم رئیس جمهوری، هم وزیر کشور و هم وزیر اطلاعات به کرات از لزوم حضور فعال‌تر احزاب با گرایش‌های مختلف، در عرصه سیاست سخن گفته‌اند و به سهم خود؛ کوشیده‌اند مقدمات چنین حضوری را مهیا کنند. در این میان، اصلاح‌طلبان که در مضیقه بیشتری بودند، مشتاقانه‌تر از رقیب اصولگرای خویش به استقبال فضای تازه سیاسی رفتند.
نمونه روشنش برگزاری همایش حزب اعتماد ملی بود که پیش‌تر از سایر احزاب کنگره برگزار کرد. همچنین می‌توان به برگزاری 6 کنگره این جریان در 6 ماه پایانی سال اشاره کرد. اصلاح‌طلبان همچنین بعد از 6 سال در دی ماه امسال همایش سراسری برگزار کردند. همایش‌هایی که بدون دخالت‌های کارشکنانه برگزار شد و چهره‌های ارشد این جریان توانستند مواضع و مطالبات خود را با صراحتی نسبی بیان کنند.
«کارگزاران سازندگی» یکی از احزاب اصلی این جریان است که هنوز کنگره برگزار نکرده. اما آن گونه که «غلامحسین کرباسچی» در مراسم ترحیم صبیه آیت‌الله روح الله خاتمی اعلام کرد، کنگره این حزب هم بعد از تشکیل کانون‌های حزب برگزار خواهد شد. حسین مرعشی نیز زمان تشکیل کنگره کارگزاران را «بهار سال آینده» اعلام کرده است.
اصولگرایان هم البته در سالی که گذشت از قافله اصلاح‌طلبان عقب نماندند. هر چند که به دلیل شکاف درونی طیف‌های مختلف این جریان انتخابات ریاست جمهوری و واگذاری نتیجه انتخابات، چندان با انگیزه نبودند. اما به هر حال همانند سال‌های گذشته کنگره و همایش‌های «وحدت» را برگزار کردند. هفته آینده هم قرار است جبهه پیروان خط امام و رهبری- که به عنوان بزرگ ترین تشکیلات اصولگرایان شناخته می‌شود- کنگره برگزار کند. کنگره‌هایی که از آب شدن یخ احزاب خبر می‌دهند.
ايران