خط امام : پرونده بورسیه‌ها به یک کلاف سردرگم تبدیل شده است. حسین آذین سخنگوی کمیسیون اصل 90 روز یکشنبه خبر داد که در جلسه هیأت رئیسه این کمیسیون ادامه تحصیل محرومین از بورس به دلیل نبودن قانون شرط سنی و معدل فاقد ایراد دانسته و به وزارت علوم اعلام شد تا زمینه برای ادامه […]
خط امام : پرونده بورسیه‌ها به یک کلاف سردرگم تبدیل شده است. حسین آذین سخنگوی کمیسیون اصل 90 روز یکشنبه خبر داد که در جلسه هیأت رئیسه این کمیسیون ادامه تحصیل محرومین از بورس به دلیل نبودن قانون شرط سنی و معدل فاقد ایراد دانسته و به وزارت علوم اعلام شد تا زمینه برای ادامه تحصیل این افراد فراهم شود. از سوی دیگر مهدی دواتگری، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی خبر داده که فشارهایی به مجلس وارد می‌شود تا پرونده بورسیه‌ها بسته شود. او البته هشدار داده که اگر پرونده بسته شود، در صورت لزوم اسامی افراد و حتی نمایندگانی را هم که در این لیست قرار دارند و از این رانت استفاده کرده‌اند، اعلام خواهیم کرد. دواتگری همچنین از نمایندگان گلایه کرده که چرا با دو فوریت طرح «اعزام دانشجویان به خارج از کشور» موافقت نکرده‌اند. این طرح دو فوریتی روز یکشنبه در مجلس مطرح شد که فوریت آن رأی نیاورد. به موجب این طرح، برای اعزام دانشجویان به خارج از کشور باید آزمون کتبی و مصاحبه علمی و تخصصی صورت گیرد. همین موضوع یکی از محورهای اساسی پرونده بورسیه‌هاست چرا که تعدادی از دانشجویان بدون برگزاری آزمون برای ادامه تحصیل در دولتهای نهم و دهم به خارج از کشور اعزام شده‌اند. این نماینده مجلس البته گفته است که این طرح به شیوه عادی به کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس ارجاع داده می‌شود و هر زمان که هیأت رئیسه کمیسیون تصمیم گیرد، در صحن علنی بررسی می‌شود.
در همین زمینه، گفت‌وگویی انجام داده‌ایم با جواد هروی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس که از ابتدا پیگیر پرونده بورسیه‌ها بوده است. هروی در جلسه استیضاح رضا فرجی دانا، وزیر علوم پیشین تأکید کرد که همه دانشجویان پذیرفته شده در دوره دکترا متخلف هستند چون بدون آزمون و با استفاده از رانت قبول شده‌اند. نماینده قائنات از مسیر بررسی این پرونده راضی نیست و ابراز نگرانی می‌کند زیرا معتقد است اغماض برخی مجلسی‌ها در این پرونده، از حد معمول گذشته است.
آقای آذین سخنگوی کمیسیون اصل 90 گفته است که در جلسه روز یکشنبه این کمیسیون، ادامه تحصیل محرومین از بورسیه به دلیل نبودن قانون شرط سنی و معدل فاقد ایراد دانسته و به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اعلام شد تا زمینه برای ادامه تحصیل این افراد فراهم شود.
من خودم هم روز یکشنبه در جلسه کمیسیون اصل 90 بودم و با آقای آذین هم صحبت کردم. ما منتظر نتیجه نهایی کمیسیون اصل نود هستیم. آنچه برای ما مهم است نظر افراد نیست بلکه نظر نهایی کمیسیون است. این، نظر شخصی آقای آذین است.
یعنی معتقدید این موضع نهایی کمیسیون اصل 90 نیست؟
بله. من خودم در کمیسیون بودم و با آقای آذین هم بحث زیادی داشتم. ببینید الان کسانی که مخالف پیگیری پرونده بورسیه‌ها هستند ادله‌شان این است که از این موارد در دولتهای قبل‌تر هم وجود داشته است. اگر موارد قبل از دولتهای نهم و دهم فاقد اشکال بوده است چرا اصرار دارید پرونده‌های بورسیه دولتهای نهم و دهم مورد بررسی قرار گیرد.
اگر در بحث بورسیه‌های دوره دکترای ما قبل از دولتهای نهم و دهم هم اشکالاتی وجود دارد آنها هم باید اعلام شود. این حرف البته بیراه نیست اما توجیه خوبی برای رسیدگی نکردن به این مفسده نیست. به نظر من اگر شائبه فسادی در بحث بورسیه‌ها وجود دارد این شائبه باید به طور اساسی جراحی شود چه در دولتهای نهم و دهم و چه در دولتهای قبل‌تر.
واقعیت این است که در پذیرش بورسیه دوره دکترا 3000 نفر، تخلف کاملاً محرز است. همه دستگاه‌ها مثل دیوان محاسبات، بازرسی کل کشور و حتی مجلس به این رسیده که پرونده‌های اینها مشکل دارد. اما از آنجا که برخی می‌خواهند تسامحی در این مورد صورت بگیرد گاه اصل آن‌را رد می‌کنند یا موارد آن‌را تقلیل می‌دهند. من به عنوان یک نماینده مجلس و یک مرتبط با حوزه آموزش عالی معتقد نیستم که تسامح کنیم و فساد محرز را نادیده بگیریم بلکه معتقدم ریشه این مفسده هر کجا که هست باید خشکانده شود. چطور ممکن است امتیازی به برخی دانشجویان داده شود که بدون آزمون وارد دوره دکترا شوند. از منابع مالی دولت استفاده کنند و سپس بدون هیچ رقابتی استخدام هم بشوند. اسم این، اگر رانت نیست چیست؟ این شیوه از ورود به دوره تحصیلات تکمیلی کاملاً با اصل عدالت منافات دارد.
پس توجیه شاکیان و مخالفان این است که چون در گذشته هم از این اتفاقات افتاده است، پس بررسی تخلف‌های کشف شده هم باید متوقف شود؟
ادله‌ای که برخی دوستان ما عنوان می‌کنند و حق هم دارند،این است که چون در گذشته هم زمینه رانت در موضوع بورسیه وجود داشته است بنابراین اتفاقات دولتهای نهم و دهم نیز مسأله تازه‌ای نیست برخی‌ها شکایت کرده‌اند که وزارت علوم، تحقیقات و فناوری حق ما را ضایع کرده است. کدام حق؟ اصلاً کدام حق برای آنها وجود داشته که بخواهند حالا از حقشان دفاع کنند. اتفاقاً اینها خودشان پا روی حق گذاشته‌اند.
حالا اگر قرار است به هر دلیلی اغماضی شود به معنی این نیست که اینها تخلفی نکرده‌اند. تخلف آنها محرز است. به اعتقاد من کمیسیون اصل 90، وزارت علوم،تحقیقات و فناوری و دستگاه‌هایی مثل دیوان محاسبات و سازمان بازرسی کل کشور بدون عجله و با دقت این پرونده را بررسی کنند تا این مفسده خشکانده شود.
می‌فرمایید نباید در بررسی این پرونده تعجیل شود، کدام تعجیل آقای هروی؟ این پرونده الان بیش از یک سال است که روی میز دولت و مجلس و رسانه هاست. بر همین اساس برخی معتقدند طرف‌ها سعی دارند به طریقی این پرونده را رفع و رجوع کنند و به یک نتیجه مرضی الطرفینی برسند؟ شما چنین احساسی ندارید؟
چرا، من هم چنین احساسی دارم و البته عده‌ای هم این موضوع را سیاسی می‌کنند چون از تبعات آن واهمه دارند. وقتی نگاه سیاسی غالب شود، بسیاری از این موضوع واهمه می‌کنند و پا پس می‌کشند و نظرشان را هم ابراز نمی‌کنند. نباید این موضوع سیاسی شود. آنچه در بورسیه‌ها اتفاق افتاده یک واقعیت کتمان ناپذیر است آن‌هم در یک مقوله‌ای که برای ما مقدس است. همین نگاه‌های سیاسی و احساسی نتیجه پرونده را لوث می‌کند. من با وزیر و برخی مسئولان در این خصوص صحبت هایی داشته ام به نظر می‌رسد همه مانده‌اند که چه کار کنند. در حالی که تکلیف روشن است چون خلافی صورت گرفته است.
اطلاع دارید بر اساس آنچه آقای آذین گفته‌اند چه تعدادی از دانشجویان متخلف قرار است به تحصیل برگردند؟
این بحث‌ها مترتب بر اصل قضیه است. اینکه مدام بخواهیم به اصل موضوع تبصره بزنیم و ان قلت بیاوریم که یک عده را مستثنی کنیم درست نیست، هر چند در روال یکساله این موضوع استثناها دارد پیش می‌آید. متأسفانه به‌دلیل آنکه نگاه به این پرونده سیاسی است اغماض‌ها نسبت به متخلفین هر روز دارد گسترده‌تر می‌شود و بیم آن می‌رود که در نهایت به جایی برسیم که بگوییم ببخشید اصلاً هیچ اشکالی وجود نداشت.
آقای نصیری معاون پارلمانی وزیر علوم هم اخیراً به خانه ملت گفته بود: «درصدی از دانشجویان بورسیه با مساعدت و همکاری نهادهای نظارتی و دیوان محاسبات به تحصیل باز می‌گردند» تحلیل شما از این مساعدت‌ها چیست؟
این به خاطر فشارهایی است که می‌آورند. عرض کردم که یک عده می‌گویند چون موضوع فقط در دولت نهم و دهم دارد بررسی می‌شود کار سیاسی است و باید جلو آن گرفته شود. اما راهکارش این است که موضوع رانت علمی را از ابتدا بررسی کنیم.
یک بحث دیگر مربوط به این پرونده اسامی خاص استفاده کننده از این بورسیه‌ها است. آقای حامد قادر مرزی همکار شما قبلاً گفته‌اند که نام 10 نماینده مجلس هم در این فهرست هست. ولی شما که از ابتدا در جریان این ماجرا هستید، اسامی را در جیب خود گذاشته‌اید و اعلام نمی‌کنید.
معتقدم نباید این موضوع را سیاسی کرد. همگان در جریان این پرونده هستند، زیرا در عصر ارتباطات، نمی‌توان چیزی را مخفی کرد. اما اینکه روی افراد خاص «زوم» کنیم و به این بهانه، اصل ماجرا را تطهیر کنیم، روش پسندیده و درستی نیست. مواردی که شما مطرح می‌کنید، فقط شامل برخی نمایندگان مجلس نیست؛ خیلی‌های دیگر را هم در برمی‌گیرد. از یاد نبریم، این قضیه، محدود به دوره فعالیت دولتهای نهم و دهم نیست و در دولتهای قبل‌تر هم موارد مشابهی داشته است.
صحبت از اغماض در پرونده بورسیه‌ها کردید حد و مرز این اغماض تا کجا‌ها می‌تواند باشد؟
بشدت اعتقاد دارم که اگر هم در بررسی پرونده، تسامحی جایز باشد اما دستگاه‌های نظارتی ما مجاز نیستند درباره استخدام یا ادامه کار بورسیه‌های غیرقانونی، بی‌تفاوت باشند. همه اینها با یک تخلفی رفتند دکترا گرفته‌اند با معدل‌های پایین یا مدرک‌های معادل. اما نباید بگذاریم این فرایند تخلف عمیق‌تر از این شود و این جرم بیشتر از این پیش برود لذا جلو استخدام اینها باید گرفته شود.
الان، کمیسیون اصل 90 بررسی شکایت دانشجویان محروم شده از تحصیل را در دستور کار دارد؟
بله متأسفانه کسانی که خودشان تخلف کرده‌اند حالا شاکی شده‌اند. یک سؤال اساسی که از این عزیزان باید کرد این است که شما بر اساس کدام قانون معرفی شدید و رفتید ادامه تحصیل دادید. شما چه امتیاز ویژه‌ای داشتید که بدون آزمون وارد مقطع دکترا شدید و دیگران نداشتند؟
بخشی از اینها کسانی هستند که شرط معدل برای پذیرش در دوره دکترا نداشته‌اند، یک عده هم کبر سن داشته‌اند و عده‌ای هم مربیان دانشگاهی بودند که باید هیأت امنای دانشگاه‌ها اینها را تأیید می‌کردند. بیش از نیمی از اینها کسانی هستند که هیأت امنای دانشگاه‌ها آنها را تأیید نکرده‌اند و جایابی نشده‌اند. بعضی هم مدرک معادل دارند که اساساً حق ارتقا نداشته‌اند. موارد تخلف زیاد است.
و شما همچنان بر سر این موضع هستید که همه اینها چون آزمون نداده‌اند متخلف محسوب می‌شوند؟
بله. بدتر از این آنکه افرادی که با آزمون پذیرفته شده‌اند، ضمانتی برای استخدامشان نیست ولی اینها بلافاصله استخدام می‌شوند. این عین بی‌عدالتی است.
با این حساب شما چه فرجامی برای این پرونده متصورید؟ فکر می‌کنید به گونه‌ای ختم به خیر شود که جامعه علمی متضرر نشود یا حداقل آسیب را ببیند؟
جامعه علمی در این موضوع نگران است و هنوز پاسخ روشنی نگرفته است. از همه دستگاه‌ها و نمایندگان مجلس خواهش دارم رویکرد سیاسی نسبت به این پرونده نداشته باشند تا در فضای آرام به نتیجه مشخص برسد و منجر به ریشه‌کن شدن این مفسده علمی شود.
وقتی اسامی برخی نمایندگان مجلس و افراد خاص در این لیست وجود دارد، طبیعی است که موضوع خود به خود سیاسی می‌شود چون آنها هم از ظرفیت‌ها و نفوذ خود استفاده می‌کنند؟
بالاخره در هر پرونده‌ای عده‌ای ذینفع هستند و به همین خاطر تلاش می‌کنند به نحوی در این قضیه ورود پیدا کنند و مسیر را تغییر دهند اما همه باید بدانند که ما در دهه پیشرفت و عدالت هستیم که هر دو مقوله در موضوع بورسیه‌ها مستتر است اگر بخواهیم به هر نحو این پرونده و مسأله را توجیه کنیم اصل شعار این دهه را زیر سؤال برده‌ایم.
آقای دواتگری همکار شما گفته است که به مجلس فشار آورده می‌شود تا این پرونده بسته شود و اگر پرونده بسته شود اسامی را اعلام خواهیم کرد؟
خب این دیدگاه دوستان من است که حق دارند در این پرونده ورود کنند. ما هم از اینکه این پرونده متأسفانه از روال رسیدگی عادی خودش دارد خارج می‌شود نگران هستیم و امیدواریم وزارت علوم و مجلس با متانت و تأمل و بدون حب و بغض‌های سیاسی این پرونده را تمام کنند تا بتوانیم پاسخ روشن به اذهان عمومی بدهیم بویژه برای دانشجویان و فارغ‌التحصیلان. من به عنوان نماینده مجلس که نماینده کل کشور محسوب می‌شوم و بر اساس قانون حق دارم این پرونده را دنبال کنم و حتماً آن را دنبال می‌کنم.
ارزیابی شما از مسیری که وزارت علوم در این مقوله پیموده چیست؟
احساس می‌کنم در این پرونده اغماض زیادی دارد صورت می‌گیرد و چون برخی نگران تبعات سیاسی شدن این پرونده هستند، می‌خواهند پرونده زودتر بسته شود. در حالی که این آتش زیر خاکستر است.
و در آخر اینکه تأیید می‌کنید که اسم برخی همکاران خودتان در مجلس هم در فهرست بورسیه‌ها هست؟
اسامی زیادی در این پرونده است.
از جمله همکاران شما در مجلس؟
بسیارند. افراد مختلفی هستند. من چون روی اصل قضیه اصرار دارم خیلی روی مصادیق تمرکز ندارم چون این پرونده شخصی و گروهی نیست این پرونده یک مقوله علمی است و هرگونه بازتاب‌های آن کاملاً روی پیشرفت‌های علمی کشور مؤثر خواهد بود.
ابراهیم بهشتی /ایران
